[Cẩm nang hỏi đáp Triết học] Thế giới trong mắt các triết gia Tiền Socrates - Câu 37-39

 Những nghịch lý của Zeno là gì?

Những nghịch lý của Zeno tiếp tục giữ một địa vị quan trọng đối với các nhà toán học và triết gia ngày nay. Nghịch lý của ông về chuyển động áp dụng trong bất kỳ khoảng cách nào. Nghịch lý nói rằng, trước khi bạn có thể đi qua một căn phòng, bạn phải đi một nửa khoảng cách của nó (1/2), nhưng trước đó, bạn phải đi qua một nửa của một nửa đó (1/4), và trước đó, một nửa khoảng cách đó phải được đi qua (1/8), v.v. Bởi vì có vô số các con số vô định của sự phân chia bất kỳ khoảng cách nhất định nào được đi qua, nên việc di chuyển từ nơi này qua nơi khác là không thể.

Nghịch lý Achilles của Zeno và con rùa áp dụng một nguyên tắc hơi khác so với cuộc đua. Giả sử Achilles, trong một cuộc đua với một con rùa, đã cho rùa khởi hành trước. Trước khi Achilles có thể vượt qua con rùa, anh ta phải đến nơi con rùa đã đi qua. Nhưng bởi vì con rùa sẽ luôn luôn di chuyển từ nơi này qua nơi khác, nên Achilles sẽ không bao giờ có thể vượt qua con rùa!

Câu 37: Tư tưởng của Empedocle về bốn yếu tố là gì?

Nhà thơ- triết gia của Sicilian là Empedocles (495-435 TCN) thừa nhận lý thuyết bốn yếu tố: lửa, khí, nước, và đất là bốn vật mà từ đó mọi vật khác được tạo thành. Các vật thông thường giống như những con mèo, các dòng sông chỉ là sự kết hợp lại tạm thời của những yếu tố lửa, khí, nước và đất. Cũng vậy, nguồn gốc của sự chuyển động cho những yếu tố này là tình yêu và xung đột, tình yêu đem chúng lại với nhau, xung đột tách chúng rời nhau.

 Câu 38: Ý tưởng của Anaxagoras về tâm trí là gì? 

Anaxagoras thành Clazoenae (500- 428 TCN) tin rằng nguyên nhân đầu tiên của chuyển động là Tâm trí, vốn tách biệt với mọi thứ khác. Tâm trí tạo ra vật trên thế giới bằng cách bắt đầu một cơn lốc, trong cơn lốc đó các loại vật chất khác nhau được tách ra. 

Câu 39: Ai là người đầu tiên đưa ra khái niệm về các nguyên tử?

Democratus (460- 371 TCN) là học trò của Leucippus (450- 420 TCN), người phản đối Parmenides và Zeno qua việc phát biểu rằng không gian trống là có thật. Democratus nói sự tồn tại của vật bao gồm một số lượng lớn những thứ không thể tách rời được. Ông gọi những thứ này là nguyên tử. Các nguyên tử đang chuyển động trong không gian vô hạn. Chúng va chạm nhau, và chuyển động của chúng tạo ra một cơn lốc; từ đó, những thứ khác nhau được thành hình. Những phẩm chất thực sự duy nhất mà chúng ta có thể cảm nhận là kích thước và hình dạng, bởi vì các nguyên tử có điều đó, còn mọi thứ khác có sẵn cho các giác quan là ảo ảnh. Democratus là người khởi xướng những gì đã trở thành lý thuyết nguyên tử hiện đại. 

Chuyển ngữ: Nhóm Maiorica, Học viện Dòng Tên

Nguồn: Naomi Zack, Ph.D., The Handy Philosophy Answer Book, (Visible Ink Press, 2010), 18-19.